آمار و ارقام استعمال دخانیات در ایران / سیگار و بار سنگین هزینه‌های درمانی

به گزارش ایسنا، هفته منتهی به 11 ژوئن “هفته ملی بدون دخانیات” نامگذاری شده است و آخرین روز آن هفته مصادف با “روز جهانی بدون دخانیات” است. آمارهای وزارت بهداشت نشان می دهد که سن مصرف کنندگان دخانیات رو به کاهش است و میزان مصرف دخانیات در بین زنان نسبت به مردان رو به افزایش است. با توجه به کاهش میانگین سنی محصولات دخانی، وزارت بهداشت بر حمایت از کودکان و نوجوانان در هفته ملی بدون دخانیات و شعار «حمایت از کودکان و نوجوانان در برابر دخانیات» تاکید می‌کند. حق و مسئولیت همه به عنوان شعار هفته ملی بدون دخانیات انتخاب شده است.

وضعیت سیگار کشیدن ایرانیان

در سال 1400 آخرین بررسی وضعیت مصرف دخانیات در ایران انجام شد و نتایج این بررسی نشان داد که 14.01 درصد از جمعیت کشور از محصولات دخانی استفاده می کردند. از این میان 9.33 نفر سیگار مصرف می کنند و 4.5 درصد مصرف کننده قلیان از 1400 نفر هستند که بر اساس نتایج این نظرسنجی 4.4 درصد از زنان ایرانی از مواد دخانی استفاده می کنند که از این تعداد 0.77 درصد سیگاری و 3.64 درصد قلیان مصرف می کنند. بر اساس آخرین نظرسنجی، 25.88 درصد مردان در ایران از مواد دخانی استفاده می کنند که 19.95 درصد سیگار و 5.56 درصد قلیان مصرف می کنند.

تحلیل تطبیقی ​​آمار و ارقام دو مطالعه اخیر در مورد شیوع استعمال دخانیات در ایران حاکی از آن است که مصرف مواد دخانی در کشور طی یک دوره پنج ساله در گروه سنی بالای 18 سال رو به افزایش است. به عبارت دیگر، نتایج این بررسی ها نشان می دهد که میزان مصرف سیگار بین سال های 1395 تا 1400 در بین مردان و زنان به ترتیب 3 و 11 درصد افزایش یافته است. همچنین مصرف قلیان در سال 1400 نسبت به سال 1394 افزایش 54 درصدی داشته است.

طبق آمار منتشر شده، مصرف سیگار در بین مردان و زنان 18 تا 24 ساله به ترتیب 34 و 90 درصد و سیگار کشیدن روزانه در زنان 18 تا 24 ساله 190 درصد و در مردان در این گروه سنی 46 درصد افزایش یافته است.

نه تنها مصرف محصولات تنباکو طی دوره 5 ساله افزایش یافته است، یعنی. از سال 2015 به 1400، در میان گروه سنی 18 تا 24 سال، اما گروه سنی 25 تا 34 سال نیز شاهد افزایش استفاده از محصولات دخانی بودند.

آمارها نشان می دهد که در سال های 86 تا 95 میزان مصرف دخانیات در بین نوجوانان 13 تا 15 ساله به ترتیب 13.3 درصد افزایش یافته است. نرخ استعمال دخانیات در پسران نوجوان 13 تا 15 ساله در سال 2006 5.1 درصد گزارش شده است که این میزان در سال 2015 به 4.8 درصد رسیده است که نشان می دهد میزان مصرف سیگار در بین پسران نوجوان با 5.88 درصد کاهش یافته است.

اگرچه میزان سیگار کشیدن در میان مردان نوجوان کاهش یافته است، اما در میان زنان افزایش یافته است. به گونه ای که درصد مصرف سیگار در سال 2006 معادل 0.9 درصد بوده که در سال 2015 به 2.1 درصد رسیده است. بنابراین سیگار کشیدن در بین دختران نوجوان در این بازه زمانی 133 درصد افزایش یافته است. به طور کلی، میزان مصرف سیگار در بین دختران و پسران نوجوان در سال‌های 2006 و 2015 به ترتیب 3.4 و 3 درصد بود.

البته برخلاف سیگار، مصرف قلیان در گروه سنی 13 تا 15 سال در سال های 86 تا 95 کاهش یافته است. میزان مصرف قلیان در پسران 13 تا 15 ساله در سال 1385 22.8 درصد و در سال 2015 به 7.3 درصد رسیده است. به عبارت دیگر مصرف قلیان در بین نوجوانان 68 درصد کاهش یافته است.

همچنین مصرف قلیان در دختران نوجوان در سال 1385 معادل 9.4 درصد بوده که در سال 1394 به 4.3 درصد رسیده است، به عبارت دیگر مصرف قلیان در بازه زمانی 9 ساله 54.3 درصد کاهش داشته است. میزان مصرف قلیان در بین مردان و زنان در سال 86 و 95 به ترتیب 16.5 و 5.7 درصد گزارش شده است. نگاهی به آمار و ارقام نشان می دهد که مصرف قلیان در این بازه زمانی 65.5 درصد کاهش یافته است.

البته این آمار در حالی است که شیوع مصرف دخانیات در کشور طی تحقیقی که در سال 1400 انجام شده حکایت از افزایش مصرف سیگار و قلیان در بین زنان و مردان داشته است.

افزایش قیمت سیگار راهی برای کاهش مصرف است

به گفته مسئولان افزایش قیمت سیگار با افزایش مالیات بر محصولات دخانی یکی از راه های کاهش تقاضا برای سیگار است. بسیاری از کشورها با موفقیت از سیاست های مالیاتی برای تنظیم قیمت سیگار استفاده کرده اند و به نتایج مطلوبی در کاهش و کنترل سیگار دست یافته اند. به عنوان مثال به گفته حسین فرشیدی، معاون بهداشت وزارت بهداشت، قیمت یک پاکت سیگار در سوئیس معادل 13 یورو است در حالی که گران ترین سیگاری که در کشور ما به فروش می رسد حدود 250 هزار تومان است.

به طور کلی، افزایش مالیات بر میزان مصرف سیگار تأثیر دارد. در حالی که نرخ مالیات جهانی بر محصولات دخانی حدود 75 درصد است، طبق اعلام سازمان بهداشت جهانی، نرخ مالیات بر محصولات سیگار در ایران 25 درصد است.

به طور کلی از 22 دی ماه سال 1400 مقرر شد صنعت دخانیات در کشور به صورت دو فصل عوارض و مالیات محصول تولیدی را پرداخت کند. بند «ت» ماده ۲۶ قانون ارزش افزوده و انحصار دائمی که تولیدکننده داخلی با برند ایرانی را به پرداخت ۲۷ درصد، تولیدکننده داخلی با برند بین المللی ۴۲ درصد و واردکننده را به پرداخت ۷۵ درصد مالیات مکلف می کند. و این باعث ایجاد عوارض شده است. در ادامه مقرر شد هر سال پنج درصد به ارقام فوق اضافه شود تا میزان مالیات و عوارض دریافتی تولیدکنندگان داخلی با برندهای ایرانی به 57 درصد، تولیدکنندگان داخلی با برندهای بین المللی به 97 درصد و واردات به 135 درصد افزایش یابد. شناخت مسئولان محقق نشد.

موضوع مالیات بر سیگار همواره محل مناقشه مقامات بهداشتی کشور با صنعت و تولیدکنندگان دخانیات بوده است. تولیدکنندگان بر این باورند که افزایش مالیات بر سیگار باعث افزایش قاچاق می شود، اما جمعیت مبارزه با دخانیات و مسئولان وزارت بهداشت بارها اعلام کرده اند که ایران کمترین مالیات بر محصولات دخانی را دارد و معتقدند تجربه سایر کشورها نشان داده است. که افزایش مالیات منجر به کاهش مصرف دخانیات می شود. این ربطی به کاهش قاچاق ندارد.

لزوم حذف سیگار از سبد خانوار

بهزاد ولی زاده – رئیس دبیرخانه ستاد ملی مبارزه با دخانیات وزارت بهداشت نیز در نشست خبری هفته ملی بدون دخانیات به سوال ایسنا پاسخ داد. وی در خصوص وضعیت مالیات بر دخانیات گفت: بر اساس اعلام سازمان جهانی بهداشت، نرخ مالیات بر دخانیات کشور 25 درصد است که حدود 50 درصد با نرخ جهانی تفاوت دارد. قانون ارزش افزوده فرآورده های دخانی در سال 1400 تصویب شد و در آن سال برای سیگار ایرانی 25 درصد و برای سیگارهای تولیدی برندهای خارجی 40 درصد مالیات در نظر گرفته شد. بر اساس قانون مالیات بر دخانیات، میزان مالیات محصولات دخانی باید هر سال 5 درصد افزایش یابد. اما این اتفاق نیفتاد. موضوع مالیات بر فرآورده های دخانی به گونه ای در برنامه هفتم گنجانده شده است که برای سیگار ایرانی 15 درصد، سیگار خارجی 25 درصد و سیگار وارداتی 50 درصد در نظر گرفته شده است. نرخ مالیات بر خرده فروشی 75 درصد نیز باید در قانون برنامه ریزی هفتم لحاظ شود و نظام مالیاتی باید به گونه ای باشد که مالیات بر خرده فروشی لحاظ شود.

ولی زاده با بیان اینکه متاسفانه دخانیات در سبد خانوار تعریف شده است، افزود: باید سیگار به عنوان یک کالای مضر از سبد خانوار حذف شود. 15 درصد مالیات بر سیگارهای با آرم ایرانی افزایش یابد. امیدواریم با اعمال مکانیزاسیون مراکز خرید در نظام مالیاتی کشور شاهد کاهش عرضه این محصولات باشیم. در حال حاضر مالیات سیگار درصدی است و توسط مصرف کننده نهایی پرداخت می شود. در حالی که سازنده باید برای سیگار مالیات بپردازد.

سیگار کشیدن و هزینه های بالای پزشکی

به طور کلی، هزینه سیگار از بسیاری جهات بسیار بالا است. قیمت یک پاکت سیگار بسته به برند و نوع آن متفاوت است اما معمولا قیمت هر پاکت سیگار حدود 30 تا 80 هزار تومان است. سیگار علاوه بر هزینه های اقتصادی، هزینه های دیگری مانند هزینه درمان بیماری های ناشی از سیگار، هزینه های دندانپزشکی و سایر هزینه ها را نیز تحمیل می کند. به طور کلی، سیگار هزینه های اقتصادی، اجتماعی و بهداشتی قابل توجهی برای افراد سیگاری دارد.

در همین راستا دکتر جعفر جندگی رئیس مرکز بهداشت محیط و کار وزارت بهداشت در نشست خبری هفته ملی بدون دخانیات با موضوع هزینه های مصرف دخانیات گفت: 136 هزار میلیارد ریال هزینه مستقیم تحمیل شده به سلامت است. بخش درمان بیماری های ناشی از مصرف دخانیات همچنین 226 تریلیون ریال زیان برآورد شده ناشی از مرگ زودرس مصرف کنندگان دخانیات گزارش شده است. به گونه ای که بیش از 50 درصد از مرگ های منتسب در سنین زیر 70 سال ناشی از مصرف دخانیات است.

انتهای پیام